PRZEMOC DOMOWA – jest to: jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie, wykorzystujące przewagę fizyczną, psychiczną lub ekonomiczną, naruszające prawa lub dobra osobiste osoby doznającej przemocy domowej, w szczególności:
1) narażające tę osobę na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia lub mienia,
2) naruszające jej godność, nietykalność cielesną lub wolność, w tym seksualną,
3) powodujące szkody na jej zdrowiu fizycznym lub psychicznym, wywołujące u tej osoby cierpienie lub krzywdę,
4) ograniczające lub pozbawiające tę osobę dostępu do środków finansowych, lub możliwości podjęcia pracy lub uzyskania samodzielności finansowej,
5) istotnie naruszające prywatność tej osoby lub wzbudzające u niej poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia, w tym podejmowane za pomocą środków komunikacji elektronicznej;
KRYTERIA PRZEMOCY DOMOWEJ:
- INTENCJONALNOŚĆ DZIAŁANIA - działania osoby stosującej przemoc domową nie są przypadkowe. Osoba stosująca przemoc dąży do uzyskania pełnej kontroli, władzy na osobą doznającą przemocy, do jej bezwzględnego posłuszeństwa. Jest przekonany, że tylko on wie co jest dobre dla pozostałych członków rodziny lub innych osób, a w związku z tym wyłącznie on ma prawo podejmować decyzje, ustalać zasady życia w rodzinie, w związku czy w relacjach – pozostali muszą się podporządkować.
- DYSPROPORCJA SIŁY - w relacji, jedna ze stron ma przewagę nad drugą. Osoba doznająca przemocy domowej jest słabsza a osoba ją stosująca jest silniejsza. Nie chodzi tu jedynie o różnicę sił fizycznych, ale także przewagę związaną z pozycją społeczną, odpornością psychiczną, statusem materialnym itp. W związku opartym na przemocy jeden z partnerów czuje się silniejszy, a drugi słabszy. W wyniku kolejnych ataków przemocy różnica sił coraz bardziej się pogłębia, osoba doznająca przemocy domowej staje się coraz bardziej bezradna, natomiast stosująca przemoc– coraz bardziej silna i bezkarna. Jest to klucz w definicji przemocy domowej, odróżniający agresję od przemocy.
- NARUSZANE SĄ PRAWA I DOBRA OSOBISTE – osoba stosująca przemoc domową wykorzystuje przewagę siły narusza podstawowe prawa osoby krzywdzonej (np. prawo do nietykalności fizycznej, godności, szacunku, kontaktów z rodziną, godziwych warunków życia itp.)
- POWODUJE CIERPIENIE I BÓL – osoba stosująca przemoc domową naraża zdrowie i życie osoby doznającej przemocy domowej na poważne szkody fizyczne i psychiczne, moralne czy społeczne. Mogą być one wymierne, bądź nie, natychmiastowe, bądź odroczone w czasie. Doświadczanie bólu i cierpienia sprawia, że osoba doznająca przemocy domowej ma mniejszą zdolność do samoobrony.
KATEGORIE PRZEMOCY:
- PRZEMOC GORĄCA – to gwałtowny wybuch tłumionych uczuć złości, frustracji, wściekłości, powodujące agresywne zachowania. Często przyczyny trudnych uczuć osoby stosującej przemoc tkwią zupełnie gdzie indziej, np. powodują je konflikty w pracy czy problemy finansowe. Osoba stosująca przemoc domową nie mogąc sobie z nimi poradzić, odreagowuje je na członkach rodziny, bliskich, czy będących w relacji uczuciowej bądź fizycznej. Wie, że może sobie na takie zachowania pozwolić.
- PRZEMOC CHŁODNA – w przeciwieństwie do poprzedniej nie przejawia się występowaniem tak gwałtownych emocji i agresywnych zachowań. Wydaje się, że osoba stosująca przemoc domową jest spokojniejsza bądź bardziej się kontroluje. Przemoc chłodna przyjmuje nieraz postać bardzo rygorystycznego stylu wychowania czy też autorytarnego traktowania dorosłych członków rodziny. Osoba stosująca przemoc jest przekonana o słuszności swoich czynów, zawsze znajdzie dla nich usprawiedliwienie np: "gdybym ich nie bił, to nie wyrosłyby na porządnych ludzi", "to jest dla jej dobra, bo inaczej całkowicie się zmarnuje", "jakbym jej nie doprowadził do porządku, to by w ogóle o dom nie dbała" itp.
RODZAJE PRZEMOCY
- PRZEMOC FIZYCZNA - To wszelkiego rodzaju działania bezpośrednie z użyciem siły powodujące uszkodzenie ciała np. popychanie, przytrzymywanie, policzkowanie, bicie otwartą ręką i pięścią, kopanie, szarpanie, wykręcanie rąk, plucie, parzenie, przypalanie papierosem, ciągniecie za włosy, duszenie, użycie niebezpiecznych narzędzi czy nawet broni, itp.
- PRZEMOC PSYCHICZNA - To działania wykorzystujące świadome wpływanie jednej osoby na drugą, w szczególności na tok myślowy, postępowanie, sposób życia drugiej osoby bez jej przyzwolenia, za pomocą takich narzędzi jak np. wyśmiewanie, wyzywanie, poniżanie, stosowanie gróźb, szantażowanie, krytykowanie, kontrolowanie, izolowanie, wmawianie choroby psychicznej, ciągłe niepokojenie , straszenie zrobieniem sobie krzywdy (samobójstwo), czy zrobieniem krzywdy osobie doznającej przemocy domowej, zawstydzanie, grożenie, ograniczanie snu czy pożywienia, obrażanie, przeszukiwanie osobistych rzeczy partnera, kontrolowanie rozmów telefonicznych, sms-ów itp. W odniesieniu do dzieci określa się ją mianem przemocy emocjonalnej jako rozmyślne, nie zawierające aktów przemocy fizycznej, zachowania dorosłych wobec dzieci, które powodują znaczące obniżenie możliwości prawidłowego rozwoju dziecka, np.: odrzucenie emocjonalne, nadmierne oczekiwania, chorobliwa nadopiekuńczość, deprecjonowanie osiągnięć.
- PRZEMOC SEKSUALNA - To wymuszanie różnego rodzaju niechcianych zachowań w celu zaspokojenia potrzeb seksualnych, np. wymuszanie pożycia seksualnego, cy wymuszanie nieakceptowanych form współżycia seksualnego, gwałt, demonstrowanie zazdrości, wyśmiewanie ciała, krytyka zachowań seksualnych, zmuszanie do oglądania materiałów pornograficznych, zmuszanie do obcowania seksualnego z innymi osobami itp. W odniesieniu do dzieci określa się ją jako wykorzystywanie seksualne tj. każde zachowanie osoby dorosłej, które prowadzi do seksualnego zaspokojenia kosztem dziecka.
- PRZEMOC EKONOMICZNA - Ma na celu uzależnienie finansowe od osoby stosującej przemoc domową, np. ograniczanie dostępu do wspólnych środków finansowych, niezaspokajanie podstawowych potrzeb materialnych rodziny, partnera, okradanie, odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwianie podjęcia pracy zarobkowej, zaciąganie kredytów wbrew woli współmałżonka, wydzielanie pieniędzy, zniechęcanie do podjęcia zatrudnienia itp.,
- ZANIEDBANIE - Naruszenie obowiązku opieki ze strony osób bliskich. Jest formą przemocy ekonomicznej przejawiającej się w formach zaniedbania potrzeb żywieniowych, higienicznych, medycznych – jako stanu wynikającego z braku dbałości czy też opieki, stosowanego najczęściej wobec dzieci, osób starszych, niepełnosprawnych, chorych.
- PRZEMOC NA ODLEGŁOŚĆ –są to wszelkie działania typu wysyłanie sms-ów, sformowania na portalach społecznościowych zawierające treści obraźliwe, naruszające godność, wysyłanie zdjęć intymnych bez zgody i wiedzy osoby, podszywanie się pod osobę.
STALLKING - forma przemocy emocjonalnej psychicznej, polegająca na uporczywym nękaniu, które u prześladowanej osoby wywołuje uzasadnione obawy o własne bezpieczeństwo, zdrowie a nawet życie. Podejmowane przez napastnika - stalkera działania, cechują się niską szkodliwością, ale ich częstotliwość i forma wpływają niekorzystnie na samopoczucie osoby doznającej tej formy przemocy. Głównym celem działań stalkera jest wywołanie uczucia strachu, lęku, niepewności. Ciąłe napięcie, stres i nieustępujące poczucie zagrożenia, mogą bardzo negatywnie wpłynąć na osobę doznającą tej przemocy. Istnieją też zachowania, które podejmowane łącznie, mogą określać przestępstwo stalkingu. Należą do nich:
- wysyłanie listów (tradycyjnych lub elektronicznych) i SMS-ów ;
- telefonowanie;
- nachodzenie w różnych miejscach (miejscu zamieszkania oraz pracy);
- śledzenie;
- podszywanie się;
- nękanie może odbywać się poprzez wypytywanie o osobę doznającą tej formy przemocy w jej otoczeniu, czy na włamywanie się do skrzynek na listy lub do mieszkania ofiary.
Stalking może polegać również na rozpowszechnianiu nieprawdziwych i przykrych wiadomości o osobie krzywdzonej np. nękanie przez Internet – zamieszczanie fałszywych ogłoszeń, obraźliwe wpisy, wpisy wyjawiające tajemnicę.
KATALOG OSÓB, KTÓRE MOGĄ ZOSTAĆ UZNANE Z A OSOBĘ DOZNAJĄCEJ PRZEMOCY DOMOWEJ OBEJMUJE:
- Małoletniego, będącego świadkiem przemocy domowej;
- Osobę pozostającą w stosunku przysposobienia i jej małżonka oraz ich wstępnych, zstępnych, rodzeństwo i ich małżonków;
- Osobę pozostającą obecnie lub w przeszłości w trwałej relacji uczuciowej lub fizycznej niezależnie od wspólnego zamieszkiwania i gospodarowania;
- Osobę wspólnie zamieszkującą i gospodarującą oraz jej wstępnych, zstępnych, rodzeństwo i ich małżonków;
- Osobę pozostającą obecnie lub w przeszłości we wspólnym pożyciu oraz jej wstępnych, zstępnych, rodzeństwo i ich małżonków;
- Rodzeństwo oraz ich wstępnych, zstępnych i ich małżonków;
Małżonka, także w przypadku gdy małżeństwo ustało lub zostało unieważnione oraz jego wstępnych, zstępnych, rodzeństwo i ich małżonków.
